Διατροφή στη νηπιακή ηλικία

Η νηπιακή ηλικία αποτελεί την πρώτη περίοδο της παιδικής ηλικίας και περιλαμβάνει παιδιά ηλικίας 1-3 ετών.

Κατά την νηπιακή ηλικία τα παιδιά αναπτύσσονται πολύ γρήγορα. Έχει προσδιοριστεί ότι τα νήπια χρειάζονται περίπου 1000 -1300 θερμίδες ημερησίως. Αυτό που πρέπει όλοι οι γονείς να κατανοήσουν είναι ότι τα νήπια έχουν μικρό στομάχι, άρα χρειάζονται μικρές ποσότητες τροφής για να χορτάσουν. Επιπλέον, από την βρεφική ηλικία ακόμη τα παιδιά αναπτύσσουν ενστικτωδώς το αίσθημα της πείνας και του κορεσμού, δηλαδή γνωρίζουν πότε και πόσο θέλουν να φάνε. Κατά την νηπιακή ηλικία ανάλογα με το ρυθμό ανάπτυξης του παιδιού διαμορφώνεται και η όρεξή του. Για παράδειγμα την περίοδο που ένα παιδί ψηλώνει έχει και αυξημένη όρεξη ενώ όταν δεν ψηλώνει δεν έχει τόσο μεγάλη όρεξη.

Κατά την νηπιακή ηλικία απαιτείται μία ισορροπημένη διατροφή που να παρέχει θρεπτικά συστατικά από όλες τις ομάδες τροφίμων. Τι σημαίνει ισορροπημένη διατροφή; Σημαίνει ότι το διαιτολόγιο πρέπει να περιλαμβάνει, μία μικρή σαλάτα με κάθε γεύμα, 2-4 φρούτα ημερησίως, 2-3 μερίδες γαλακτοκομικών καθημερινά, 1-2 φορές την εβδομάδα όσπρια, 2 φορές την εβδομάδα ψάρι, 4-5 αυγά την εβδομάδα, 1-3 φορές την εβδομάδα κρέας ή κοτόπουλο και ελαιόλαδο σε μικρές ποσότητες.

Ας δούμε τώρα ποια τρόφιμα μπορούμε να εντάξουμε από τη νηπιακή ηλικία και μετά. Από το πρώτο έτος και μετά μπορούμε να εντάξουμε το ψάρι, το μέλι και το ασπράδι αυγού διότι έχουν έντονη αλλεργιογόνο δράση, επομένως δεν είναι ιδιαιτέρως ασφαλές να τα εντάξουμε νωρίτερα. Επιπλέον από το πρώτο έτος και μετά μπορούμε να εντάξουμε και το φρέσκο αγελαδινό γάλα και τα παράγωγά του, δηλαδή γιαούρτι και τυρί, αλλά όχι νωρίτερα διότι μπορούν να προκαλέσουν αλλεργία καθώς και αναιμία. Τα γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά θα πρέπει να αποφεύγονται στα παιδιά που δεν έχουν συμπληρώσει τα 2 έτη ζωής. Πολύ αργότερα μπορούμε να εντάξουμε τρόφιμα όπως ξηροί καρποί, σταφύλια και άλλα διότι μπορούν να προκαλέσουν πνιγμό. Όσο αφορά τη ζάχαρη και το αλάτι καλό είναι να αποφεύγονται και να εντάσσονται στο διαιτολόγιο όσο πιο αργά γίνεται. Πρέπει να τονίσουμε ότι η ένταξη των νέων τροφίμων πρέπει να γίνεται σταδιακά τόσο για να συνηθίζει το νήπιο όσο για να εντοπίζουμε τυχόν αλλεργίες.

Η νηπιακή ηλικία χαρακτηρίζεται από τη νεοφοβία, δηλαδή τη διστακτικότητα ή απροθυμία που δείχνουν τα παιδιά στην κατανάλωση νέων τροφίμων και στην ένταξή τους στο διαιτολόγιό τους. Η νεοφοβία αποτελεί ένα φυσιολογικό μηχανισμό άμυνας του νηπίου. Πιο αναλυτικά πρέπει να τονίσουμε ότι η νεοφοβία κάνει την εμφάνισή της στο πρώτο έτος της ηλικίας και κορυφώνεται κατά το 2^ο με 6^ο έτος. Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της νεοφοβίας παίζουν κυρίως η εικόνα και η οσμή ενός τροφίμου αλλά και προηγούμενες γευστικές εμπειρίες άλλων τροφίμων. Σε αυτήν την ηλικία, ο γονιός πρέπει να οπλιστεί με μεγάλη υπομονή καθώς τα νήπια χρειάζονται να δουν, να ακουμπήσουν, να μυρίσουν και να γευτούν ένα τρόφιμο περίπου 15-20 φορές προτού το αποδεχθούν και το εντάξουν στο διαιτολόγιό τους.

Κάποιες προτάσεις στους γονείς για να μειώσουν την νεοφοβία των παιδιών τους είναι:

1. να σερβίρουν το φαγητό με ωραίο και καινούργιο τρόπο κάθε φορά.
2. να βάζουν το παιδί τους να συμμετέχει στη διαδικασία της προετοιμασίας του φαγητού
3. να μην πιέζουν τα παιδιά τους να δοκιμάσουν κάτι καινούργιο διότι έτσι μπορεί να ενισχύσουν τη νεοφοβία τους
4. να δοκιμάσουν να εισάγουν καινούργια τρόφιμα μαζί με αγαπημένα τους τρόφιμα.

Τα παιδιά στη νηπιακή ηλικία διεκδικούν την ανεξαρτησία τους ακόμη και κατά τη διάρκεια του φαγητού. Θέλουν να τρώνε μόνα τους αλλά αυτό εγκυμονεί κινδύνους. Κάποια μέτρα προφύλαξης που πρέπει όλοι οι γονείς να παίρνουν είναι:

1. να βάζουμε τα παιδιά να τρώνε σε ειδικό καρεκλάκι και όχι όρθια για την αποφυγή πνιγμού.
2. να δίνουν στα παιδιά δικά τους πλαστικά σκεύη.
3. να αποφεύγουν να τους δίνουν τρόφιμα που μπορούν να προκαλέσουν πνιγμό όπως σταφύλια, κεράσια, σταφίδες, καρότο, ξηρούς καρπούς, πατατάκια, τσίχλες, ποπ κορν.
4. να είναι πάντα παρόντες κατά τη διάρκεια του γεύματος.
5. να μην τα ταΐζουν στο αυτοκίνητο όταν αυτό κινείται.

Ιδιαίτερη προσοχή βεβαίως χρειάζεται και στην ασφάλεια των τροφίμων διότι το πεπτικό σύστημα των νηπίων είναι επιρρεπές σε μικροβιακές λοιμώξεις. Έτσι,

ü  πλένετε πάντα καλά τα χέρια σας, τα τρόφιμα, τα πιάτα και τα σκεύη που χρησιμοποιείτε στο μαγείρεμα.

ü  καθαρίζετε πάντα την επιφάνεια κοπής κάθε φορά που τη χρησιμοποιείτε.

ü  μαγειρεύετε πολύ καλά τα τρόφιμα και κυρίως το κρέας, το αυγό, το ψάρι και τα πουλερικά.

ü  ακολουθείτε τους κανόνες για την σωστή απόψυξη.

ü  συντηρείτε τα τρόφιμα σε σωστή θερμοκρασία.

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι διατροφικές συνήθειες των νηπίων επηρεάζουν την μετέπειτα διατροφή τους. Έχει παρατηρηθεί ότι κατά το 2ο έτος της ζωής τους, χάνουν το ενδιαφέρον τους για το φαγητό παρόλα αυτά όμως φαίνεται ότι τα νήπια ρυθμίζουν από μόνα τους αρκετά καλά την ενέργεια που παίρνουν από την τροφή τους, έτσι ώστε να ικανοποιούν τις ανάγκες τους. Η μόνη περίπτωση, όπου οι γονείς θα πρέπει να ανησυχούν για την έλλειψη όρεξης στα νήπια είναι όταν αυτή συνεχίζεται σε πολλά διαδοχικά γεύματα ή όταν συνοδεύεται από μη φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού.

Οι γονείς, αλλά και υπόλοιποι συγγενείς που συναναστρέφονται με το παιδί (γιαγιάδες, παππούδες, θείοι κ.λ.π.) αποτελούν παραδείγματα για τις διατροφικές συνήθειες που αποκτούν τα νήπια. Βέβαια, οι γονείς πρέπει να είναι εκείνοι που θέτουν τα όρια στη διατροφική συμπεριφορά των παιδιών τους και αυτοί που έχουν τον έλεγχο της διατροφής τους. Πολλές φορές η συμπεριφορά τρίτων ανθρώπων (γιαγιάδες, παππούδες, θείοι κ.λ.π.) όσο αφορά τη διατροφή των νηπίων είναι καταπιεστική, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που η αντίληψη που έχουν για το μέγεθος της μερίδας είναι λανθασμένη (τεράστιες μερίδες φαγητού). Αυτό που πρέπει πάντα οι γονείς να θυμούνται είναι να είναι ελαστικοί στην αποδοχή του φαγητού από τα παιδιά τους και να προσέχουν πολύ τις ποσότητες που δίνουν στα νήπια. Η μερίδα ενός νηπίου είναι περίπου το ¼ της μερίδας ενός ενήλικα.

Τέλος, κάποιοι κανόνες για μία ισορροπημένη και υγιή διατροφή ενός νηπίου είναι:

Ø  δίνετε στο παιδί σας συχνά γεύματα και σνακ που να έχουν ποικιλία στη γεύση, στην οσμή και στα χρώματα.

Ø  βάζετε το παιδί σας σε ειδικό καρεκλάκι και να του δίνετε σκεύη κατάλληλα για παιδιά.

Ø  κόψτε το φαγητό σε μικρά κομμάτια.

Ø  το φαγητό πρέπει να είναι μαλακό και καλομαγειρεμένο.

Ø  να είστε ελαστικοί με την αποδοχή του φαγητού από το παιδί σας.

Ø  να προσέχετε τις μερίδες που του δίνετε διότι τα παιδιά χρειάζονται το ¼ της μερίδας ενός ενήλικα.

Ø  μην χρησιμοποιείτε το επιδόρπιο ως επιβράβευση.

Ø  αποφύγετε μάχες πάνω από το φαγητό, διότι χρειάζεται ηρεμία στο τραπέζι κατά τη διάρκεια του γεύματος.

Φιλικά,
Μαρία Π.

Τα στοιχεία του άρθρου προέρχονται από την παρουσίαση που είχα κάνει τον Δεκέμβρη του 2010, στα πλαίσια της εβδομάδας διατροφής: www.ebdomadadiatrofis.gr ή www.hda.gr.